Handschrift > Schrijfwerkbladen-app > Onderdeeltype losse schrijfletters

Onderdeeltypes voor losse schrijfletters, per regel

Deze onderdeeltypes zijn geschikt als je werkbladen wilt maken waarbij de schrijfletters los van elkaar geschreven worden. De 4 onderdeeltypes werken hetzelfde als bij 'Verbonden schrift, per regel'. Dat betekent dus dat één invoerregel, afhankelijk van het onderdeeltype, kan leiden tot meerdere uitvoerregels, en dat die uitvoerregels verschillende stijlen kunnen hebben, zoals grijs (overtrektekst), outline, of alleen startpunten.

Daarnaast komt er een extra veld bij - ‘Vorm losse letters’ - waarmee je aangeeft hoe de losse letters eruit moeten zien en welke letters precies losgemaakt moeten worden (moeten dubbele klinkers en tweetekenklanken aan elkaar vast of ook los)?

Bij de invoer moet je de letters van een woord aan elkaar schrijven. Gebruik alleen spaties tussen woorden. Bij de voorbeelden in onderstaande tabel is de invoer in de meeste gevallen school is leuk.

Vorm losse regel	Resultaat	Opmerking
Standaardvorm; lettercombinaties	school is leuk	De letters hebben de vorm die ze ook hebben als je ze los (met spaties omgeven) zou invoeren, maar de spaties zijn veel kleiner. Bepaalde lettercombinaties, zoals tweetekenklanken, blijven aan elkaar.
	school is leuk	Als er wordt gekozen voor een stijl met startpunten, dan krijgt elke letter of lettercombinatie een startpunt.
	bellenblaas	De letter l is drie keer op precies dezelfde manier geschreven. Dat is de ‘standaardvorm’.
Standaardvorm; elk letterteken los	school is leuk	Elk letterteken los.
Aangepast aan omringende letters; lettercombinaties	school is leuk	Het begin en einde van de letters is aangepast aan de omringende letters. Eén letter kan op verschillende manieren geschreven zijn, afhankelijk van de context. De letters sluiten perfect op elkaar aan; bij het overtrekken van de tekst is het eenvoudig om verbindingen toe te voegen.
	bellenblaas	De drie herhalingen van de letter l zijn allemaal verschillend. Dat komt omdat het begin en eind aangepast is aan de vorige of volgende letter.
	school is leuk	Sommige van de aangepaste letters beschikken niet over startpunten. Als er wordt gekozen voor een stijl met startpunten, worden alleen startpunten getoond aan het begin van elk woord.
Aangepast aan omringende letters; elk letterteken los	school is leuk	Elk letterteken los.
Alleen onveranderlijk deel; lettercombinaties	school is leuk	Alleen het onveranderlijke deel van de letters wordt getoond. Begin- en eindstukken die afhangen van de vorige of volgende letter zijn helemaal weggelaten.
	school is leuk	Als er wordt gekozen voor een stijl met startpunten, worden alleen startpunten getoond aan het begin van elk woord.
	centreren centreren	Sommige letters raken onherkenbaar. De e lijkt bijvoorbeeld op een c. Het kan nodig zijn de bedoelde tekst toe te voegen in blokschrift met het onderdeel Instructietekst > Tekst met opmaak.
Alleen onveranderlijk deel; elk letterteken los	school is leuk	Elk letterteken los.

Tot slot alle 6 de vormen onder elkaar, en vergeleken met het verbonden schrift (bovenaan):

van boven naar beneden:
verbonden schrift,
aangepaste lettervormen (2x),
alleen onveranderlijke deel (2x),
standaardvormen (2x)

school is leuk
school is leuk
school is leuk
school is leuk
school is leuk
school is leuk
school is leuk

Bij de ‘aangepaste’ en de ‘onveranderlijke' vorm is de zin precies even breed als wanneer deze aan elkaar geschreven wordt, ongeacht of lettercombinaties aan elkaar geschreven worden. Bij gebruik van de ‘standaardvorm’ wordt de zin breder dan bij aan elkaar schrijven.

Didactische overwegingen:

Het schrijven van losse letters in een standaardvorm sluit aan bij wat veel schrijfmethodes doen in de eerste helft van groep 3. Vanuit deze standaardvorm is het niet mogelijk voor leerlingen die daar aan toe is om alvast verbindingen toe te voegen, omdat er dan onlogische, niet vloeiende verbindingen ontstaan (zie bijvoorbeeld de verbindingen vanaf b en naar e in het woord bellenblaas).
Als de schrijfmethode letters aan elkaar schrijft en sommige leerlingen zijn daar nog niet aan toe, dan kun je aan die leerlingen een werkblad aanbieden met de letters los in aangepaste vorm. Door de onderbrekingen tussen letters krijgen de leerlingen een rustpunt; hierdoor kunnen ze zich goed voorbereiden op de volgende letter. Maar dat rustpunt is optioneel: zodra de leerling wil proberen om (sommige) verbindingen toe te voegen, kan dat ook; door de aangepaste vorm van de letters ziet de leerling hoe de verbinding eruit moet zien.
Je kunt ook aan alle leerlingen binnen één werkblad zowel verbonden schrift als losse letters in aangepaste vorm aanbieden. Het overtrekken of naschrijven van losse letters in aangepaste vorm kan dienen als opstapje naar het schrijven van verbonden schrift. Leerlingen die dat opstapje niet nodig hebben, kunnen het zonder problemen overslaan (dwz meteen de verbindingen toevoegen).
De onveranderlijke vorm kan gebruikt worden bij oefeningen waarbij je specifiek aandacht wilt vragen voor verschillende soorten verbindingen. De leerling moet goed nadenken over hoe de verbinding eruit moet zien, want het getoonde deel van de letters geeft daar weinig aanwijzingen voor. Het is echter nooit zinvol om de leerlingen de onveranderlijke letterdelen los te laten schrijven! Geef ze een tekst met alleen onveranderlijke letterdelen, maar laat ze tijdens het overtrekken of naschrijven van die tekst meteen de verbindingen toevoegen. Hierdoor wordt de aandacht van de leerling gericht op de verbindingen. Als opstapje kun je de leerlingen ook dezelfde tekst eerst in verbonden schrift laten overtrekken of naschrijven.

Samenvattend: De losse standaardvorm sluit goed aan bij veel schrijfmethodes, maar is moeilijk te combineren met andere vormen of met verbonden schrift. De andere drie vormen (aangepaste lettervormen, onveranderlijke letterdelen, en verbonden schrift) kunnen met elkaar gecombineerd of afgewisseld worden, en bieden daardoor mogelijkheden tot differentiatie of scaffolding.